Vasiyetname, miras bırakanın son isteklerini içeren yazılı belge veya sözlü beyandır. Vasiyetname ile saklı paylı mirasçıların saklı pay miras haklarına dokunulmadan tasarrufta bulunulabilir. Ayrıca vasiyetname 3 şekilde yapılabilir. Bunlar: resmi vasiyetname, el yazılı vasiyetname ve sözlü vasiyetnamedir.
Hukukumuzda 3 şekilde vasiyetname yapılacağı öngörülmüş olsa da ispat kolaylığı ve güvenilirlik açısından resmi vasiyetname yapılması daha yerindedir. Resmi vasiyetname, iki tanığın katılımı ile resmi memur önünde yapılan vasiyetnamedir. Resmi memurdan maksat sulh hukuk hâkimi ya da noterdir. Resmi vasiyetnamede; memur miras bırakanın son arzularını dinler ve vasiyetnameyi yazar. Resmi vasiyetnamenin yapılması sürecinde izlenecek yol miras bırakanın okuma yazma bilip bilmemesine göre değişmektedir. Eğer miras bırakan okuma yazma biliyorsa son arzularını resmi memura beyan edecek, resmi memur da yazılı belgeyi oluşturacak tarih atacak ve vasiyetname miras bırakan tarafından imzalanacaktır. Tanıklar bu noktadan sonra devreye girecek ve miras bırakanın vasiyetnameyi okuduğunu vasiyetnamenin kişinin son arzularını içerdiğini ve miras bırakanı tasarrufa ehil gördüklerini vasiyetnameye yazdırarak altını imzalayacaklardır. Kısacası tanıklar içerikten haberdar olmayacak sadece vasiyetnamenin miras bırakanın son arzularına uygun olduğuna şahitlik edeceklerdir. Fakat miras bırakan okuma yazma bilmiyorsa öncelikle son arzularını yine resmi memura bildirecek ve resmi memur vasiyetnameyi düzenleyecektir. Ancak miras bırakan okuma yazma bilmediği için vasiyetnameyi okuyamayacak ve memur vasiyetnameyi iki tanığın önünde ona okuyacak bunun üzerine de miras bırakan vasiyetnamenin son arzularını içerdiğini beyan edecektir. Bu durumda tanıklar öncelikle miras bırakanın son arzularının kendi önlerinde memur tarafından yazıldığına şahit olacaklardır. Ardından miras bırakanın tasarrufa ehil olduğunu ve vasiyetnamenin kendi önlerinde memur tarafından miras bırakana okunduğunu, miras bırakanın da vasiyetnamenin son arzularını içerdiğini beyan ettiğini vasiyetnameye yazdırarak altını imzalayacaklardır.
Ayrıca vasiyetname işleminin yapılması sırasında tanık olamayacak kişiler kanunda belirtilmiştir. Buna göre fiil ehliyeti bulunmayanlar, bir ceza mahkemesi kararıyla kamu hizmetinden yasaklılar, okuryazar olmayanlar tanık olamayacaklardır. Ayrıca miras bırakanın eşi, üstsoy ve altsoy kan hısımları, kardeşleri ve bu kişilerin eşleri, resmî vasiyetnamenin düzenlenmesinde yine tanık olamazlar. Son olarak belirtmek gerekir ki resmî vasiyetnamenin düzenlenmesine katılan memura ve tanıklara, bunların üstsoy ve altsoy kan hısımlarına, kardeşlerine ve bu kişilerin eşlerine o vasiyetname ile kazandırmada bulunulamaz.
Kanunumuzun öngördüğü bir diğer vasiyetname türü ise el yazısı ile yapılan vasiyetnamedir. Ancak el yazısı ile vasiyetname sıkı şekil şartlarına bağlanmış olup haksız bir menfaat kazanılmasının önüne geçilmek istenmiştir. Öncelikle el yazısı ile vasiyetname sadece okuma yazma bilenler tarafından yapılabilir. Yani okuma yazma bilmeyen bir kişinin son istek ve arzularını başka birine söyleyerek başkasının el yazısı ile vasiyetname yapması mümkün değildir. Kişi son arzu ve isteklerini kendi el yazısı ile kâğıda dökmeli altını imzalamalı ve mutlaka tarih atmalıdır.
“El yazılı vasiyetname Madde 538- El yazılı vasiyetnamenin yapıldığı yıl, ay ve gün gösterilerek başından sonuna kadar mirasbırakanın el yazısıyla yazılmış ve imzalanmış olması zorunludur. El yazılı vasiyetname, saklanmak üzere açık veya kapalı olarak notere, sulh hâkimine veya yetkili memura bırakılabilir.”
Sözlü vasiyetname hukuk sistemimiz tarafından öngörülen üçüncü vasiyetname şeklidir. Bu vasiyetname türünün yapılabilmesi için miras bırakanın yakın ölüm tehlikesi, ulaşımın kesilmesi, hastalık, savaş gibi olağanüstü durumlar yüzünden resmî veya el yazılı vasiyetname yapamayacak durumda olması gerekir. Eğer olağanüstü bir durum mevcut değilse sözlü vasiyetname yapılamayacaktır.
Sayılan olağanüstü durumların varlığı halinde miras bırakan iki tanığa son arzularını beyan eder ve bu iki tanık da miras bırakanın son arzularını yazıya döker. Miras bırakanın son arzularının yazılması neticesinde tanıklar vakit kaybetmeksizin söz konusu yazılı belgeyi sulh hukuk veya asliye hukuk mahkemesine vermek zorundadır. Ancak sözlü vasiyetnameye ancak olağanüstü durumlarda başvurulduğu için kanun TMK 540/3 ile vasiyetnamenin tevdi edileceği kişiler bakımından istisna öngörmüştür. Eğer sözlü vasiyet yoluna başvuran kimse askerlik hizmetinde bulunuyorsa, teğmen veya daha yüksek rütbeli bir subay, ülke sınırları dışında seyreden bir ulaşım aracında bulunuyorsa, o aracın sorumlu yöneticisi, sağlık kurumlarında tedavi edilmekteyse sağlık kurumunun en yetkili yöneticisine vasiyetname tevdi edilebilir.
Son olarak belirtilmelidir ki; eğer miras bırakan hala hayatta ise sözlü vasiyetname yapılmasına neden olan olağanüstü halin kalkma tarihinden itibaren 1 aylık süre içerisinde sözlü vasiyetname kendiliğinden hükümsüz hale gelecektir.
Miras hukukunun aşırı teknik bir alan olması nedeniyle vasiyetname yapılmak istenmesi durumunda mutlaka alanında uzman avukata başvurulmalıdır.
Yorum yaz