Kanun koyucu tarafından bazı kimselere mirasçılık sıfatı kazanılmış verilmiş ise yasal mirasçılık söz konusudur. Eğer miras bırakan tarafından bir ölüme bağlı tasarruf ile mirasçılık sıfatı kazanılıyorsa iradi mirasçılık ortaya çıkacaktır. Kanun koyucu yasal mirasçıları saymıştır. Bunlar kan hısımları(altsoy, ana-baba, büyük ana ve büyük baba, evlilik dışı hısımlar), sağ kalan eş, evlatlık ve devlettir. Kısacası toplamda 4 grup yasal mirasçı bulunmaktadır.
Altsoy vefat eden kimsenin kanuni olarak tanımlanmış yasal mirasçısıdır. Altsoy mirasçıları 1. Zümre olarak ifade edilir. Miras bırakanın birinci derece mirasçıları müteveffanın altsoyudur. Çocuklar her durumda eşit olarak mirasçı olurlar. Miras bırakandan önce ölmüş olan çocukların yerini ise her derecede halefiyet yoluyla kendi altsoyları alır.
Vefat edenin alt soyu yok ise ana ve babanın mirasçılığı gündeme gelir. Bu nedenle müteveffanın altsoyunun bulunmaması halinde kendi anne ve babası yasal mirasçı olur. Ana – baba 2.zümre olarak isimlendirilir. Altsoyu bulunmayan miras bırakanın mirasçıları ana ve babasıdır. Bunlar eşit olarak mirasçıdırlar. Miras bırakandan önce ölmüş olan ana ve babanın yerlerini, her derecede halefiyet yoluyla kendi altsoyları alır. Bir tarafta hiç mirasçı bulunmadığı takdirde bütün miras diğer taraftaki mirasçılara kalır.
Vefat edenin ne altsoyu ne anne babası ne de anne babasının altsoyu hayatta ise bu durumda büyükanne – büyükbaba zümresinin yasal mirasçılığı gündeme gelir. Büyükanne – büyükbaba 3.zümre olarak adlandırılır. Altsoyu, ana ve babası ve onların altsoyu bulunmayan miras bırakanın mirasçıları büyük ana ve büyük babalarıdır. Bunlar eşit olarak mirasçıdırlar. Miras bırakandan önce ölmüş olan büyük ana ve büyük babaların yerlerini her derecede halefiyet yoluyla kendi altsoyları alır.
Sağ kalan eş yasal mirasçıdır. Ancak sağ kalan eş herhangi bir zümreye ait değildir. Sağ kalan eşin mirasçı olacağı zümreye göre yasal miras pay oranı da değişmektedir.
Buna göre sağ kalan eş miras bırakanın altsoyu ile birlikte yani 1. Zümre ile mirasçı olursa yasal miras pay oranı ¼’tür. (Örnek-1: Miras bırakanın 2 çocuğu ve eşinin hayatta olduğunu düşünelim. Örneğimizde vefat eden kişinin 3 yasal mirasçısı vardır. Eşin yasal miras payı oranı kanuni düzenleme nedeniyle ¼’tür. Çocukların her birinin yasal miras pay oranı 3/8’dir.)
Sağ kalan eş miras bırakanın ana ve baba zümresi ile yani 2. Zümre ile birlikte mirasçı olursa yasal miras pay oranı ½’dir.(Örnek-2: Miras bırakanın anne – babasının ve eşinin hayatta olduğunu düşünelim. Örneğimizde vefat eden kişinin 3 yasal mirasçısı vardır. Kanuni düzenlemeden ötürü sağ kalan eşin yasal miras payı ½’dir. Anne ve babanın da yasal miras pay oranı ayrı ayrı ¼’tür.)
Eğer sağ kalan eş 3.zümre ile yani büyükanne – büyükbaba zümresi ile mirasçı olursa yasal miras pay oranı ¾’tür.(Örnek-3: Vefat eden kişinin ne alt soyu ne anne babası ne de kardeşleri hayattadır. Ancak vefat eden kişinin anneannesi hayattadır. Bu durumda vefat eden kişinin 2 yasal mirasçısı mevcuttur. Söz konusu halde sağ kalan eşin yasal miras payı ¾’tür.)
Evlâtlık evlât edinene kan hısımı gibi mirasçı olur ancak evlâtlığın kendi ailesindeki mirasçılığı da devam eder.
Vefat eden kişinin mirasçısı yok ise ölen kimsenin mirası devlete geçer.
Bu yazıda sayılan kimseler kanun tarafından kendilerine mirasçılık sıfatı verilen yasal mirasçılardır. Bu kimseler dışında miras bırakan isterse ölüme bağlı tasarruflarla başka birilerini de mirasçı olarak atayabilir. Ancak o kimseler yasal mirasçı değil iradi mirasçı olacaktır.
Miras hukuku aşırı teknik ve farklı oranların bulunduğu bir hukuk dalı olması hasebiyle mutlaka uzman bir avukata danışılmalıdır.
Yorum yaz